Sint-Petersburg: caput mundi of anus mundi?

Sint-Petersburg is de samenvatting van Europa, gemaakt door Rusland, dat wil zeggen mateloos, sentimenteel en krachtdadig. Sint-Petersburg bezoek je niet, Sint-Petersburg bezoekt jou. Is verslavend, zelfs als je er al lang genoeg van hebt. In Sint-Petersburg is er niets Russisch, en dit is juist zo Russisch. Je smeekt: laat me met rust, als tegen een opdringerige bedelaar of een stalker. Hoe meer je het van je afschudt, hoe meer het zich in je systeem, in je lichaam nestelt: een aandoening, een schimmel, schaamteloosheid, een soort liefde - diepgeworteld - of haat, maar dat is dezelfde categorie, namelijk die van het allesverslindende.

Dubrovnik & de tragische tegenstelling

(Ik bevind me in Sint-Petersburg voor research i.v.m. mijn roman 'Bloedgetuigen', maar ik denk aan Dubrovnik, waar ik vorige week was)
Ik heb me nooit van de indruk kunnen ontdoen dat Dubrovnik een gigantisch columbarium is, een labyrintisch massagraf, de begraafplaats van de beschaving. In die zin is het ook de versteende versie van het onderbewustzijn, de gepetrifieerde onderbuik, daar waar alle frisse en onfrisse schimmen van de geschiedenis rusteloos blijven rondhangen, omdat ze nergens anders welkom zijn. Elke schim – het moeten er duizenden zijn – neemt na middernacht, als de domme mensen slapen, de vorm aan van een katachtige. Ik ben in het midden van de nacht vaak door de stegen gelopen met de reële angst dat zo’n gretige katachtige me zou bespringen om mijn ziel te roven, zodat zij weer een normaal leven zou kunnen leiden.
Ik ben er nog steeds niet zeker van of Dubrovnik aan het begin of aan het eind van het leven staat. Misschien is mijn verwarring onbelangrijk omdat de dingen sowieso een kringloop vormen. Het zou er dus gewoon van afhangen welke kant je opkijkt: vooruit of achteruit.
Maar het belangrijkste gevoel dat me bekruipt in deze stad is het gevolg van een onverzoenlijke en tragische tegenstelling: in Dubrovnik ben je vrij, onoverwinnelijk, de meerdere van de natuur (in tegenstelling tot Venetië, dat er de slaaf van is) en van elke potentiële vijand, bruisend van leven en liefde – en tegelijk ben je er meer dan waar ter wereld ook van bewust dat het hele bestaan een gevangenis is, een troosteloze plek, bewaakt door onverwoestbare krachten. Dubrovnik is een paradijs én een doodkist.
Onnodig te zeggen dat dit een magnetisch effect heeft, omdat het leven zich nergens beter heeft laten samenvatten.

Wij vernietigen onszelf (en zullen binnenkort ons hele geslacht hebben weggevaagd) juist vanwege de ‘hogere verlangens’ die in ons huizen: vanwege de religieuze ziekte. Vanwege de brandende noodzaak ‘gered’ te worden. Vanwege het bezeten zijn van de verlossing. Wat is het bezeten zijn van de verlossing? Niets anders dan een verhulling van de totale afwezigheid van een elementair talent om te leven. Het talent waarmee elke kat begiftigd is. (Amos Oz in ‘Black Box’)

Eenvoudige tip, complex adres:
http://images.google.be/imgres?imgurl=http://www.presidentoftheglobe.nl/images/chlebnikov.jpg&imgrefurl=http://www.presidentoftheglobe.nl/sub.php%3Fparent%3D2&usg=__Lisc57fa3evnLNA_J2bCELeipbk=&h=312&w=200&sz=18&hl=nl&start=2&sig2=_HKaVgGox4Q9bw_CkBQ0Bw&um=1&tbnid=xOTi0eKHvR94rM:&tbnh=117&tbnw=75&prev=/images%3Fq%3Dchlebnikov%26hl%3Dnl%26client%3Dfirefox-a%26channel%3Ds%26rls%3Dorg.mozilla:nl:official%26sa%3DN%26um%3D1&ei=Eim9StuKL4bc-QaTlqA5
(Overigens is de hele website interessant.)
Maar het is de moeite waard: gedichten van Velimir Chlebnikov, president van het universum, uitvinder van 'za-oem', een taal voorbij het rationele. Leermeester van Majakovski.

Leef me in in een jonge ballerina in Sint-Petersburg in 1910. Haar moeder leest in de krant dat Tolstoj is gestorven. Haar vader is een arts maar wil schrijver zijn. Een mysterieuze man komt zijn droom vertellen, die doet denken aan Nietzsche's Waarzegger. Tegen een achtergrond van dreiging en revolutie speelt zich een schijnbaar vrolijk tafereel af in een literair cabaret, waar alle latere vijanden met elkaar nieuwjaar vieren.

Stapel boeken geïnventariseerd:
-Richard Lourie: De Autobiografie van Stalin. Bloedstollend als een thriller.
-Gerard Walschap: Zwart & Wit. Ontroerend getuigenis, een vloekend boek. Zakdoekmoment.
-Nina Berberova: Cursivering van mij. Inzage in de coulissen van de twintigste eeuw in Rusland.
-Allan Bullock: Hitler & Stalin. Wringt zich niet in allerlei bochten om het mechaniek van de moordmachine bloot te leggen; revelatie zonder ideologie.
-Karel van het Reve: Rusland hoe het was (foto's en commentaar 80 jaar Rusland, 1852-1932). Eindeloos kijk- en leesplezier, toevallig gevonden op de boekenmarkt op 't Spui in Amsterdam. Je kunt er helemaal in opgaan, als in een stripverhaal.
-Verder inspiratie gehaald uit het betoog van Dirk van Bastelaere, vanmiddag in het Letterenhuis in Antwerpen, over tekst en context, modernisme, post-modernisme en kritische lectuur.
Mijn roman: status questionis
-4 verhaallijnen uitgetekend. 2 hoofdstukken geschreven, behorend tot eenzelfde verhaallijn. Toon gezocht en gevonden. Dat is de crux. Op zoek naar de toon van het tweede verhaal: afdalen in het begin van de 20ste eeuw, op diverse plaatsen. Verslind alle lectuur, youtube, documentaires, getuigenissen, brieven, foto's, cabaret, opera...
-Reis naar Rusland voorbereiden: heb appartement gevonden, oud, groot, centraal in Sint-Petersburg, vlak bij het Smolny klooster. Hunker naar reizen. Krijg de zegen van mijn goede vriend, een orthodoxe priester & wodkaliefhebber, met wie ik het heb over hoe ikonen naar je kijken (hij heeft de Beagle ingewijd vorige week!).
-Verken extreem-links en extreem-rechts. Een evenwichtsoefening.

http://kizhi.karelia.ru/journey/index.htm
Op deze website (volledig in het Russisch, maar met wat klikken vindt u wel wat u zoekt) kun je een virtuele wandeling maken op Kizji, een van de mooiste eilanden in Karelië, in de Finse Golf, vlak bij Sint-Petersburg. Er is verdacht veel toerisme, maar toch heeft het zijn authenticiteit bewaard. Meer dan een bezoek waard.
In het najaar ga ik o.a. hier naar sporen van de Tweede Wereldoorlog zoeken.